- Her insanın genetik kodlarında var olan evrensel bir yapıdır.
- İnsan vahyi bilgi ile aklını kullanarak iyi ve kötüyü bilir.
Bakara suresinde “Ve Âdem’e isimlerin hepsini öğretti, sonra onları meleklere gösterip: “Haydi davanızda sadıksanız şunların isimlerini bana haber verin” dedi. (2/31) diye vahyolunmuştur…
Akıl seçme kabiliyeti ile beraber anlama ve öğrenme iradesine de sahiptir. Fakat aslı kendisinden olan bir ilme ve bir takdir gücüne sahip değildir. Bu nedenle akıl mutlak bilen değil, verilen bilgiyi anlayan ve kullanan bir araçtır. Akılda yaratılmıştır ve vahye tabii olarak doğru ve yanlışı bilebilir.. Doğru ve yanlışlara ait bir referans bilgi verilmeden sadece akla verilen anlama, bilme cuzi iradesi ile tercihler yapılırsa akıl nefsin arzularına da uyabilir, şeytanın yönlendirmesinede.. Hz.Adem(as)’ın cennetten kovulmasında da aynı hata söz konusudur. Aklına göre hareket eden Hz. Adem kaybetmiştir. Şeytan da aklına göre tercih ve irade beyan ettiği için kaybetmiştir… Allah aklı kullanmamızı ister, aklınıza göre doğruyu bulun demez, doğruyu da Allah beyan ederki yanlışa düşmeyelim… Zira akıl da kullanılması noktasında bir sorumluluk ile insanlara verilmiştir ve insan tercihini nasıl kullandığından hesaba çekilecektir. Hayvanlarda bu nedenle sorumlu değildirler.
Bugüne kadar bilinen evrensel doğruların ve ahlaki ilkelerin ortak bir zeminde kabul edilebilir olmasına, temelinde Allah’ın yüzbinlerce gönderdiği elçilerin aynı doğru ve yanlışları sürekli hatırlatması ve birçoğunun artık evrensel bir hukuk kazanması ile ahlak haline gelmesi sebeptir..
- İnsan aklının bulacağı ilk ahlak ilkesi, kendisini ve tüm kâinatı Yaratan, gerçek sahibi olan Allah’ın varlığının keşfidir.
- İnsanın Allah’a karşı sorumlu olduğu ahlak ilkesi teslimiyet, şükür ve rızadır.
- İnsanın tüm insanlara karşı sorumlu olduğu ahlak ilkesi adalet, cömertlik ve aftır.
- İnsanın kendisine karşı sorumlu olduğu ahlak ilkesi kendisiyle her yaş döneminde barışık olmak, dürüst olmak, ruh ve beden emanetini korumaktır.
- İnsanın zigotla başlayan, beyin ölümüyle biten dünya yaşamındaki tüm hakları ahlak ilkeleridir, verilmelidir.
- İlk insanlardan günümüz insanlarına kadar yaşamdaki tüm insanların sundukları ahlak ilkeleri bir aşağı bir yukarı aynı olduklarını görüyorsunuz.
- Tapınaklarda yazanlar, Zerdüşt mabetlerinde yazanlar, kiliselerde, havralarda yazanlar, filozofların yazdıkları, düşünürlerin yazdıkları ahlak ilkeleri ne kadar çok örtüşmektedir.
- Aklınıza, gönlünüze, ahlakınıza uyan tüm ilkeler evrenseldir.
- Düşünmek, okumak, çalışmak, temiz olup zarafet göstermek.
- Selam vermek evrensel bir ahlak ilkesidir.
- İşleri ehil olana vermek, liyakatin önde gelmesi.
- Esas olan adil olmaktır, adaletli yaklaşmaktır.
- Yalana karşı olun, her şartta dürüst olun.
- Erkek ve kadın eşittir kuralına göre yaşamak.
- Sevdiğiniz şeylerden vermek, iyilikte yarışmak, karşılık beklemeden iyilik yapmak.
- Verdiğiniz sözü tutun, tutamayacağınız sözü vermeyin, söz namustur.
- Hiç kimseye iftira atmayın, iftira dil ile işlenen cinayettir.
- İsrafa karşı olun, cimri olmayın, her zaman cömert davranın.
- Anne ve babaya iyi davranın, öf demeyin.
- Evlenme akdi olmadan nikahsız cinsel ilişkiye girmeyin.
- Herhangi bir kimseye hakaret etmeyin.
- Emanet verilen para, mal, vazifeye hıyanet etmeyin.
- Kumar oynamayı reddedin.
- İşinizi en iyi yapın.
- Önce kendinizi düzeltin.
- Yaptığınız bütün işlerin, hareketlerin, alıverişlerin, çalışmaların doğru, dürüst, yalansız, hilesiz, meşru olmasına bakın.
- İnsan öldürmenin en büyük insanlık suçu olduğunu bilin.
- Her türlü kötülüğü ve haksızlığı yapana, başkasının maddi ve manevi hakkına tecavüz edene karşı çıkın.
- Rüşvet verip haksız kazançtan, rüşvet alıp haram yemekten kaçının.
- Allah’ın adını istismar edene karşı çıkın.
- Söz taşıyana karşı çıkın. Arkadan birini çekiştirmeyin.
- Hırsızlık, yolsuzluk yapmayın, karşı çıkın.
- Başkalarının da hakkı olan veya mülkiyetinde olan şeyleri onların rızası olmadan yemeyin, hayatınıza katmayın.
- Uyuşturucu kullanmayın, sarhoş edici içkiler içmeyin.
- Trafik kurallarını çiğnemeyin, yolları kirletmeyin. Ormanları yakmayın, istifçilik yapmayın, mal kaçırmayın. Fertlere, topluma, devlete zarar vermeyin. Çalana, talan yapana göz yummayın.
- Tefecilik yapmayın, faiz yemeyin.
- Hiç kimsenin görmediği yerde, günah elinizin altındayken günah işlememek, gerçek namus budur.
- Size itiraz edene hoşgörü gösterin.
- Emek vermeden, çalışmadan kazanç elde etmek yanlıştır, kurnazlıktır, karşı çıkılmalıdır.
- Mesleğinizde yeni bir şey icat etmeyi amaç edinin.
- İnsanın elde edebileceği en üstün erdemi ilim yapmaktır.
- Başkalarının başarılarını çekememezlik etmeyin.
- Yolda gördüğünüz bir engeli kaldırın.
- Ne yaptığınız, bir gün gelecek size sorulacaktır.
- Hayatınızda Allah/a inanma ihtiyacınız vardır.
- Allah’a inanma gücü, 8 milyar insanın vereceği güçten daha büyüktür.
- Sadaka, zekat verin, infak yapın, salih amel işleyin.
- Oruç tutun, sindirim siteminiz başta olmak üzere tüm metabolizmanız sağlık bulsun.
- Namaz kılın, özellikle sabah namazı tam vaktinde kılın, güneşin üzerine doğun.
- Kur’an okuyarak gününüze başlayın.
- Ahirete, hesaba inanın, Allah size şahdamarınızdan daha yakındır. Her anınızın hesabını vereceksiniz.
- Allah ile aranıza aracı koymayın. Sadece Allah’a rabıta yapın.
- En iyi insan, mesleğini en iyi yapan insandır.
- Kendi kârınızın, milletin zararına olup olmayacağını düşünmelisiniz.
- Bir kimsenin sözlerini çarpıtarak aleyhinde propaganda yapmanın bilime ve iyi insan projesine ters düşmektedir.
- Bir kimse hakkında onun hoşlanmayacağı şekilde konuşmanın, kardeş eti yemek gibi insanın düşünmeyeceği korkunçlukta bir olguya eşittir.
- İnsanın, doğru olmayana, hurafeye, saçmaya inanmasının sebebini sorgulamak gerekir.
- Müslüman namazdan ancak Allah’a karşı sorumludur, başkası tarafından sorumlu tutulamaz.
- Namaz kılmanın olduğu kadar namaz kılmamanın da övünç nedeni olamaz.
- Haksızlık yapanı şikayet ederek, etmeseniz bile yapılan haksızlığı en azından vicdanınızda mahkum ederek yaşayın.
- Hiç kimsenin ilahına sövemezsiniz, kötü söz söyleyemezsiniz.
- Başkalarını ve toplumu ilgilendiren saldırı ve suçlarda, adam öldürme, tecavüz, hırsızlık, görevi kötüye kullanma gibi, cezayı ancak devlet verir, bireyler dürüst tanıklık yaparak devlete yardımcı olur.
- Fizik, biyoloji sosyolog ve psikolojiye ait kanun maddelerine uygun hareket ettiğiniz oranda dünyada başarıya ulaşırsınız, ahirette mutluluğu bulursunuz.
- Bir şeye inanmak, inanılan şeyin gereğini yapmakla gerçek bir inanca dönüşebilir.
- İnsanın bireysel bir işte yaptığı yanlışın bilincine varması ve yapmaktan vazgeçmesiyle geçmişte yaptığı bireysel yanlış işlerin manevi sorumluluğundan kurtulur.
- Bir kötülüğe sebep olan, yardım eden, o kötülüğü yapan kadar kötüdür.
- Bir iyiliğe sebep olan, iyilik yapanla eşdeğerdir.
- Her insan kendinden sorumludur. Hesabı da tek başına verecektir.
- Bir suçu engelleyebilecek durumda iken engellemeyen de suç işleyen kadar suçludur.
- İnsanlar arasında ahlaksızlığın yayılmasını arzu eden de, yayanlar kadar sorumludur.
- Eşler birbirlerinin adeta giysisi gibidirler, aralarında ince şeffaf tül bile olmayan birliktelikle birbirlerine kenetlenmişlerdir.
- Bir kötülüğe sebep olanın, faili kadar kusurlu ve suçludur.
- İnsanın servetinde toplumun sakat, fakir ve diğer muhtaç olanların hakkını ödemeden keyfi, aşırı harcamalarını doğru değildir.
- Bir kimsenin işlediği bir günahı başkasına, tedavi dışında hangi sebeple olursa olsun anlatmasıyla, o günahı bir daha işlemiş olur.
- İnsanın, yaptığı iyilikleri, günahlarını affettireceği düşünülür.
- Allah’ın yeryüzünde kutsal temsilcisi yoktur.
- Yaratılış ilkelerine uygun, evrensel uygarlık kurulmalıdır.
- Evrensel insan haklarını esas alan, evrensel uygarlık kurulmalıdır.
- Evrensel adaletin hakim olduğu evrensel uygarlık kurulmalıdır.
- İhtiyaçtan fazla mal sahibi olanlar, projeler yaparak topluma katkıda bulunmalıdır.
- Toplum yönetiminde ortak akıl devreye girmeli, kararlar istişare edilerek oy çokluğuyla alınıp, oybirliğiyle uygulanmalıdır.
- Her insan istikrarını, sürdürülebilirliğini hiç bozmamalıdır.
- Her insan istikametinden şaşmamalıdır, istikamet her zaman tevhid (Allah’ın birliği, tekliği) olmalıdır.
- Her insanın hedefi olmalıdır, hedefine imanınız tam ise, çalışarak bunu bir gün mutlaka gerçekleştirirsiniz.
- Bilim üretmeden hiçbir toplumda gelişme olmaz.
- Sanat üretmeden kentlilik olmaz, medenilik olmaz, estetik olmaz.
- Felsefe üretmeden düşünme olmaz, yaşama anlam katmak olmaz.
- Soru sormadan, sorgulamadan entelektüellik olmaz.
- Zeka ve aklınızı birlikte devreye sokmanız gerekir. Zeka o andaki yapmanız gerekeni size söyler, aklınız alacağınız kararın ileride size neler getireceğini söyler.
- İnsanın düşüncesine, aklına ve gönlüne uygun sistem Allah’la her an rabıtanın olduğu, şah damarınızdan daha yakın olan Allah’ı hisseden insanlardan oluşan ortak akıl sistemidir, ister adına cumhuriyet deyin, ister demokrasi deyin, ister monarşi deyin fark etmez.
- Yeteneklere göre üretim yapılmalıdır, tüketim ihtiyaca göre programlanmalıdır.
- Serbest piyasa yerine, ahlak ilkeli piyasa ekonomisi geliştirilmelidir.
- Bağımsız düşünen, bilimsel düşünen, evrensel düşünen, sanatsal düşünen insanlar sorumluluk üstlenmelidir.
- Kâinatta her şey hareket halindedir. İnsan da sürekli hareket halinde olmalıdır.
- Allah sürekli yaratmaktadır. Allah’ın yarattıklarını insan çalışarak keşfedecek, şahadete dönüştürecektir.
- İnsanın bir işi bittiğinde hemen yeni bir işe sarılmalıdır. Sürekli iş yapmak, çalışmak zorundadır.
- Her insan özne olmak zorundadır, her insan Allah’ın nurunu taşımaktadır.
- Evrensel iyi ahlaklı bir yönetimi ailede, işte, sivil toplum kuruluşlarında, devlette gösterebilmek için 10 ilke olmalıdır.
- İman – Allah’a tam inanma, yaptığınız işe tam inanma.
- İnsan – Allah’ın yeryüzündeki temsilcisi.
- İstişare – İyi, ahlaklı, konusunun uzmanlarıyla değerlendirme yapmak.
- İtaat – Oy çokluğuyla alınan, oybirliğiyle uygulanan karara itaat, insana itaat değil.
- İstikrar – Sürdürülebilirlik
- İkmal – iyiliğe doğru gitme.
- İstihsal – Üretim, üretme.
- İstihkak – Hak kazanma, hak edilen şey.
- İstikbal – Gelecek zaman.
- İstikamet – Yön, doğrultunuz dosdoğru dürüstlük yolu olmalıdır.